Protein C

Protein C je važan antikoagulantni protein koji igra ključnu ulogu u regulaciji procesa zgrušavanja krvi. Njegova glavna funkcija je sprečavanje prekomernog stvaranja krvnih ugrušaka kroz deaktivaciju faktora zgrušavanja Va i VIIIa. Aktivni oblik proteina C, poznat kao aktivirani protein C (APC), pomaže u održavanju ravnoteže između formiranja ugrušaka i njihove razgradnje, čime se sprečavaju tromboze i osigurava normalan protok krvi.

Kako funkcioniše protein C?

Protein C se proizvodi u jetri i cirkuliše u krvi u neaktivnom obliku. Aktivira ga trombin u prisustvu kofaktora trombomodulina, koji se nalazi na površini ćelija krvnih sudova. Kada se aktivira, APC deluje kao enzim koji razgrađuje faktore zgrušavanja Va i VIIIa, čime se zaustavlja proces zgrušavanja krvi. Takođe, aktivirani protein C ima i ulogu u zaštiti endotelnih ćelija krvnih sudova, što dodatno smanjuje rizik od nastanka tromboze.

Nedostatak proteina C

Nedostatak proteina C može biti nasledni ili stečeni i dovodi do povećanog rizika od stvaranja krvnih ugrušaka (tromboza). Postoje dva tipa naslednog nedostatka proteina C:

Tip I: Ovaj oblik karakteriše smanjenje količine proteina C u krvi.

Tip II: Količina proteina C može biti normalna, ali je njegova funkcija oslabljena.

Nasledni nedostatak proteina C obično se prenosi autosomno dominantno, što znači da je dovoljna mutacija u jednom od gena da bi se stanje manifestovalo. Osobe s naslednim nedostatkom proteina C su podložnije venoznim tromboembolijama, uključujući duboku vensku trombozu (DVT) i plućnu emboliju (PE).

Stečeni nedostatak proteina C može se javiti kod sledećih stanja:

Bolesti jetre: Oštećenje jetre može smanjiti proizvodnju proteina C.

DIC (Diseminovana intravaskularna koagulacija): Ovo je stanje ubrzanog zgrušavanja koje iscrpljuje faktore koagulacije, uključujući protein C.

Korišćenje određenih lekova: Neki lekovi, poput varfarina, mogu privremeno smanjiti nivo proteina C.

Protein C i tromboza

Nedostatak proteina C značajno povećava rizik od tromboze, posebno u situacijama kada se prirodno zgrušavanje krvi aktivira, kao što su operacije, trudnoća, dugotrajna nepokretnost ili upotreba hormonske terapije. Ovi pacijenti često zahtevaju posebnu pažnju i preventivnu terapiju antikoagulansima kako bi se smanjio rizik od tromboembolijskih događaja.

Kada se radi test na protein C?

Testiranje nivoa proteina C u krvi može se preporučiti u sledećim slučajevima:

Ponavljajuće tromboze: Kod pacijenata koji su imali više epizoda tromboze bez jasnog uzroka.

Porodična istorija tromboze: Ako postoji porodična istorija duboke venske tromboze ili plućne embolije.

Pojava tromboze u mladosti: Posebno kod pacijenata mlađih od 50 godina koji razvijaju tromboembolijske poremećaje.

Test na protein C se obavlja tako što se uzima uzorak krvi, a važno je da pacijent obavesti lekara o svim lekovima koje koristi, jer neki lekovi, poput antikoagulansa, mogu uticati na rezultate testa.

Lečenje nedostatka proteina C

Lečenje nedostatka proteina C zavisi od težine stanja i rizika od tromboze. Kod osoba sa naslednim nedostatkom proteina C, često se koriste antikoagulantni lekovi kako bi se smanjio rizik od stvaranja krvnih ugrušaka. U nekim situacijama, kao što su operacije ili trudnoća, može biti potrebno privremeno povećati dozu antikoagulansa ili koristiti druge preventivne mere.

Zaključak

Protein C je ključan regulator procesa koagulacije, a njegov nedostatak može dovesti do ozbiljnih komplikacija kao što su tromboze. Pravovremeno testiranje i dijagnoza omogućavaju sprovođenje odgovarajuće terapije i smanjenje rizika od tromboembolijskih događaja. Ako vaš lekar sumnja na nedostatak proteina C, analiza ovog proteina može biti važan korak u proceni vašeg zdravstvenog stanja i prevenciji potencijalnih komplikacija.