Prostata specifični antigen (PSA) je enzim koji proizvode ćelije prostate i koji se normalno nalazi u malim količinama u krvi. Povišene vrednosti PSA mogu ukazivati na različita stanja prostate, uključujući benigne i maligne promene.

Zašto se određuje PSA?

PSA test se koristi za:

Skrining raka prostate – povećane vrednosti mogu ukazivati na prisustvo malignih ćelija, ali nisu isključivo povezane sa karcinomom.

Praćenje pacijenata sa karcinomom prostate – koristi se za procenu odgovora na terapiju i otkrivanje eventualnih recidiva.

Dijagnostiku benignih oboljenja prostate – povišeni PSA može biti posledica benigne hiperplazije prostate (BHP) ili upale prostate (prostatitisa).

Kako se vrši analiza?
Uzima se uzorak venske krvi, obično iz vene na ruci. Pre analize je poželjno:

Izbegavati ejakulaciju 24–48 sati pre testa, jer može privremeno povećati PSA nivo.

Ne obavljati pregled prostate (npr. digitorektalni pregled) ili biopsiju nekoliko dana pre analize.

Izbegavati intenzivne fizičke aktivnosti, posebno vožnju bicikla.

Tumačenje rezultata

Blago povišen PSA (4–10 ng/mL) – može biti posledica benignih stanja, ali zahteva dodatne analize.

PSA iznad 10 ng/mL – povećava sumnju na karcinom prostate i može zahtevati biopsiju.

Odnos slobodnog i ukupnog PSA – pomaže u razlikovanju benignih od malignih stanja (niži procenat slobodnog PSA može ukazivati na karcinom).

PSA test se ne koristi kao jedini dijagnostički alat, već se interpretira u kombinaciji sa kliničkim pregledom i drugim dijagnostičkim metodama, poput magnetne rezonance i biopsije prostate.