Karcinoembrionalni antigen (CEA) je proteinski marker koji se koristi u medicinskoj dijagnostici za praćenje određenih vrsta karcinoma, prvenstveno kolorektalnog raka, ali i karcinoma pankreasa, dojke, pluća i jajnika. CEA se normalno proizvodi tokom fetalnog razvoja, dok su kod zdravih odraslih osoba njegove vrednosti niske.

Kada se preporučuje analiza CEA?

Testiranje nivoa CEA u krvi najčešće se koristi u sledećim situacijama:

Praćenje pacijenata sa dijagnostikovanim karcinomom – kako bi se ocenila efikasnost terapije.
Detekcija recidiva – nakon završetka lečenja, povišen nivo CEA može ukazivati na povratak bolesti.
Procena širenja tumora – kod određenih vrsta karcinoma, povećane vrednosti CEA mogu ukazivati na metastaze.
Kod osoba sa simptomima koji ukazuju na malignitet – kao deo dijagnostičkog procesa.

Kako se izvodi analiza?

CEA test se izvodi iz uzorka krvi uzetog iz vene, a nije potrebna posebna priprema. Ipak, pacijenti koji puše mogu imati povišene vrednosti CEA, pa je važno da lekar uzme tu informaciju u obzir pri tumačenju rezultata.

Povišene vrednosti CEA ne znače nužno prisustvo maligniteta, jer mogu biti uzrokovane i nekim benignim stanjima, kao što su:

Upalne bolesti creva (ulcerozni kolitis, Kronova bolest)
Ciroza jetre
Hronični bronhitis i plućne bolesti (posebno kod pušača)
Pankreatitis

Šta znače povišene vrednosti CEA?

Povišeni nivoi CEA mogu ukazivati na:

Kolorektalni karcinom – najčešća primena ovog tumorskog markera
Karcinom pankreasa, dojke, pluća, jajnika ili želuca Metastaze raka u jetru ili kosti
Povratak bolesti nakon lečenja

Međutim, povišen CEA sam po sebi nije dovoljan za postavljanje dijagnoze karcinoma, već se uvek tumači u kombinaciji sa drugim dijagnostičkim testovima (npr. biopsija, CT, MRI).

Značaj CEA u praćenju bolesti

Kod pacijenata koji su već lečeni od karcinoma, redovna analiza CEA može pomoći u ranom otkrivanju recidiva i proceni odgovora na terapiju. Ukoliko se vrednosti CEA smanjuju tokom lečenja, to može biti znak uspešne terapije. Suprotno tome, porast CEA nakon lečenja može ukazivati na povratak bolesti i potrebu za dodatnim ispitivanjima.

Zaključak

CEA test je važan alat u onkologiji, ali nije specifičan za jednu vrstu raka i ne koristi se za skrining kod zdravih osoba. Njegova glavna primena je u praćenju toka bolesti kod pacijenata sa dijagnostikovanim malignitetima. Za tačno tumačenje rezultata, neophodno je konsultovati lekara, koji će ih sagledati u kontekstu kliničke slike i drugih dijagnostičkih nalaza.