Alfa-fetoprotein (AFP) je protein koji se normalno proizvodi u fetalnoj jetri i žumančanoj kesi tokom razvoja bebe u materici. Nakon rođenja, nivo AFP-a u krvi se značajno smanjuje. Kod odraslih, AFP se može koristiti kao tumorski marker za određene vrste karcinoma, najčešće za hepatocelularni karcinom (HCC) – primarni rak jetre.

Zašto se određuje nivo AFP-a?

Test AFP-a se koristi u nekoliko kliničkih situacija:
✔ Dijagnostika i praćenje karcinoma jetre (hepatocelularni karcinom)
✔ Praćenje terapije tumora testisa i jajnika
✔ Procenjena fetalnih anomalija tokom trudnoće

Povišeni nivoi AFP-a kod odraslih mogu ukazivati na:

Hepatocelularni karcinom (HCC)
Germinalne tumore testisa i jajnika
Metastatske tumore jetre
Hronične bolesti jetre (ciroza, hepatitis B i C)

U trudnoći, abnormalno visoke ili niske vrednosti AFP-a u serumu majke mogu ukazivati na moguće fetalne anomalije, kao što su defekti neuralne tube (spina bifida) ili hromozomske abnormalnosti poput Daunovog sindroma.

Kako se izvodi test?

Analiza AFP-a se radi iz uzorka venske krvi, a posebna priprema obično nije potrebna. Kod trudnica se AFP može meriti u sklopu trostrukog ili četvorostrukog prenatalnog testa, koji procenjuje rizik od određenih genetskih poremećaja kod fetusa.

Tumačenje rezultata

Povišene vrednosti mogu ukazivati na tumorski proces, ali nisu dovoljne za definitivnu dijagnozu – potrebni su dodatni testovi poput ultrazvuka, CT-a ili biopsije.

Snižene ili normalne vrednosti obično znače da nema značajnih patoloških promena, ali je interpretacija uvek u kontekstu kliničke slike pacijenta.

Kada treba uraditi AFP test?

Lekar može preporučiti AFP test u sledećim situacijama:
✔ Ako postoji sumnja na karcinom jetre ili germinalne tumore
✔ Ako imate hroničnu bolest jetre i povećan rizik od HCC-a
✔ Kao deo prenatalnog skrininga tokom trudnoće