Melatonin je hormon koji luči epifiza (pinealna žlezda) i ima ključnu ulogu u regulaciji cirkadijalnog ritma – unutrašnjeg biološkog sata koji kontroliše san i budnost. Njegova proizvodnja se povećava u mraku, signalizirajući telu da je vreme za odmor, dok se smanjuje tokom dana pod uticajem svetlosti.

Pored uticaja na san, melatonin takođe ima antioksidativna svojstva, učestvuje u regulaciji imunog sistema i može imati zaštitnu ulogu u neurološkim i metaboličkim poremećajima.

Zašto se određuje nivo melatonina u krvi?

Analiza melatonina koristi se za procenu i dijagnostiku:

Poremećaja spavanja (nesanica, sindrom odloženog spavanja, rad u smenama)
Cirkadijalnih ritmova (disbalans u lučenju melatonina može uticati na kvalitet sna)
Hroničnog umora i depresije
Jet lag-a (poremećaja zbog promene vremenskih zona)
Hormonalnih poremećaja koji utiču na nivo melatonina

Kako se vrši analiza?

Za određivanje nivoa melatonina koristi se uzorak venske krvi, obično u večernjim satima ili tokom noći, kada su njegove koncentracije najviše. U nekim slučajevima, može se analizirati i 24-časovni profil melatonina, gde se uzorci krvi uzimaju u različitim vremenskim intervalima.

Priprema za test
Izbegavanje kofeina, alkohola i nikotina najmanje 24 sata pre analize
Izbegavanje izlaganja jakom veštačkom svetlu ili ekranima pre testiranja, jer svetlost smanjuje lučenje melatonina
Poželjno je test raditi u večernjim satima ili prema uputstvu lekara

Tumačenje rezultata

Povišeni nivoi melatonina mogu ukazivati na: Sezonsku depresiju (SAD) – povećana proizvodnja melatonina tokom zime
Poremećaje spavanja povezane sa prekomernim lučenjem melatonina
Neurološke poremećaje (npr. Alchajmerovu bolest)

Sniženi nivoi melatonina mogu ukazivati na: Nesanice i poremećaje spavanja
Stres i hroničan umor
Rad u noćnim smenama ili čestu izloženost veštačkom svetlu uveče
Starenje – sa godinama, prirodna proizvodnja melatonina opada

Zaključak

Određivanje nivoa melatonina u krvi može pomoći u dijagnostici poremećaja spavanja, cirkadijalnih disbalansa i određenih neuroloških stanja. Rezultate analize treba tumačiti u kontekstu drugih laboratorijskih i kliničkih podataka, uz konsultaciju sa lekarom ili specijalistom za poremećaje spavanja.