Melatonin je hormon koji luči epifiza (pinealna žlezda) i koji igra ključnu ulogu u regulaciji cirkadijalnog ritma, odnosno unutrašnjeg biološkog sata. Njegova sekrecija raste tokom noći, signalizirajući telu da je vreme za san, dok se smanjuje tokom dana pod uticajem svetlosti.

Nakon što se proizvede, melatonin se metaboliše u jetri i izlučuje putem urina u obliku 6-sulfatoksimelatonina (6-SMT), što omogućava njegovo merenje kroz urin.

Zašto se određuje nivo melatonina u urinu?

Analiza melatonina u urinu koristi se za procenu i dijagnostiku:

Poremećaja spavanja (nesanica, sindrom odloženog spavanja, rad u smenama)
Cirkadijalnih ritmova (disbalans u lučenju melatonina može uticati na kvalitet sna)
Sindroma hroničnog umora i sezonske depresije
Jet lag-a (poremećaja zbog promene vremenskih zona)
Hormonalnih poremećaja koji utiču na proizvodnju melatonina
Neurodegenerativnih bolesti (npr. Alchajmerove bolesti)

Kako se vrši analiza?

Analiza melatonina u urinu obično se zasniva na merenju njegovog metabolita 6-sulfatoksimelatonina (6-SMT) u:

Jutarnjem uzorku urina – pokazuje nivo melatonina proizvedenog tokom noći
24-časovnom urinu – omogućava detaljniju analizu cirkadijalnog ritma

Priprema za test
Izbegavanje kofeina, alkohola i nikotina najmanje 24 sata pre analize
Izbegavanje intenzivnog svetla i plavog svetla ekrana pre spavanja, jer to može smanjiti lučenje melatonina
Nekorišćenje suplemenata melatonina pre testiranja, osim ako lekar ne odredi drugačije

Tumačenje rezultata

Povišeni nivoi melatonina u urinu mogu ukazivati na:
Sezonsku depresiju (SAD) – povećana proizvodnja melatonina tokom zime
Poremećaje spavanja sa produženom proizvodnjom melatonina
Neurološke poremećaje (npr. Alchajmerovu bolest)

Sniženi nivoi melatonina u urinu mogu ukazivati na: Nesanice i poremećaje spavanja
Hroničan stres i poremećaje cirkadijalnog ritma
Rad u noćnim smenama ili često izlaganje veštačkom svetlu uveče
Starenje – prirodna sekrecija melatonina opada sa godinama

Zaključak

Analiza melatonina u urinu, posebno putem njegovog metabolita 6-sulfatoksimelatonina (6-SMT), pruža dragocene informacije o cirkadijalnom ritmu i poremećajima spavanja. Rezultate analize treba tumačiti u kontekstu drugih laboratorijskih i kliničkih podataka, uz konsultaciju sa lekarom ili specijalistom za poremećaje spavanja.