Virus humane imunodeficijencije (HIV) je retrovirus koji uzrokuje stečeni sindrom imunodeficijencije- AIDS, koje karakteriše opadanje sposobnosti imunskog sistema organizma.

Šta je HIV?

HIV je spada u lentiviruse -jedna od tri subfamilije retrovirusa. Karakteristično za lentiviruse je da su to spori virusi, što znači da se dugo zadržavaju u domaćinu i dovode do spore progresije bolesti. Van domaćina, ovaj virus može da preživi svega nekoliko sekundi i posebno je osetljiv na toplotu.

Progresija iz HIV pozitivnosti u AIDS

Bitno je naglasiti da HIV i AIDS nisu isto. Osoba koja ima HIV, ne mora da ima i AIDS. Ali zato, osoba koja ima AIDS, tj. sidu, ima i HIV. AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome), kod nas poznatije pod imenom SIDA je zapravo klasifikacija za osobe, koje su pored infekcije HIV virusom, dobile i neku od bolesti koje su u stanju da iskoriste oslabljeni imuno sistem te osobe.

Utvrđeno je postojanje dva tipa virusa, HIV1 I HIV2.

HIV1 je opasniji, progresivniji, lakše se penosi sa osobe na osobu i glavni je uzročnik SIDE.

Zašto je HIV virus smrtonosan?

HIV najčešće napada CD4+ limfocite, tj. T limfocite koji su glavni pokretači odbrambenog sistema organizma. Oni koordinišu sve druge imunske ćelije pa tako svako oštećenje ili gubitak T limfocita ozbiljno narušava celokupan imunski sistem. Kada virus HIV-a uđe u CD4+ ćeliju, preuzima kontrolu nad njom, razmnožava se i ćelija umire. Smanjenjem broja ovih ćelija dolazi do prestanka funkcionisanja imunskog sistema. Zbog toga zaražene osobe nemaju sposobnost odbrane čak i od prehlade. Takođe, ovaj virus napada ćelije bubrega, mozga, srca i dovodi po prekida rada bubrega, kardiomiopatije i encefalopatije.

Simptomi i tok bolesti

Nakon što se desi HIV infekcija, što se može utvrditi pouzdano ako se uradi test na HIV virus, prvi HIV simptomi se obično javljaju brzo, svega mesec ili dva nakon infekcije. Tada počinje prva faza HIV infekcije. To su simptomi koji podsećaju na simptome gripa:

- Povišena temperatura,

- Iscrpljenost,

- Glavobolja ,

- Uvećanje limfnih čvorova, s obzirom da je to mesto gdje HIV virus traži svoje utočište uporedo sa opštom borbom koju organizam započinje protiv njega.

Ovo je poznato kao latentna faza (klinička latentnost tj. mirovanje virusa).

Ona najčešće traje nekoliko (može i preko 10) godina.

Rani simptomi side, tj. rana progresija HIV infekcije u bolest AIDS ima različite simptome:

- Manjak energije

- Iscrpljenost

- Gubitak težine

- Znojenje u snu

- Često povišena temperatura

- Abnormalni rezultati PAPA testa

- Bakterijska vaginoza

- Uporni osip na koži

- Ljuštenje kože

-Zapaljenje male karlice (posebno ako ga je teško lečiti) 

- Gubitak sećanja na kratak vremenski period

- Opasna manifestacija infekcije herpes

- Čirevi na genitalijama (koji ne moraju da budu posledica herpesa)

Kako se HIV prenosi?

HIV se prenosi putem telesnih tečnosti ( krv, sperma, predejakularna tečnost, vaginalni sekret, majčino mleko) tokom analnog, vaginalnog ili oralnog seksa, putem transfuzije krvi, nesavesnim korišćenjem igala intravenskih zavisnika, preko placente i dojenjem.

Lečenje

U terapiji AIDS-a potrebno je postaviti određene standarde.Baza lečenja se zasniva na hospitalnom lečenju, tretmanu u dnevnoj bolnici i ambulantnom praćenju. Bolničko lečenje je indikovano kod pacijenata obolelih od neke teške oportunističke infekcije ili tumora, kada je neophodno primeniti intravensku terapiju ili kada su neophodne komplikovanije dijagnostičke procedure (biopsije i slično). Ambulantno se prate i leče pacijenti koji su na HAART -u ("Highly Active Anriretroviral Therapy"), kao i inficirani pacijenti kod kojih se još nisu stekli kriterijumi za započinjanje antiviralne terapije. Obe kategorije pacijenata zahtevaju pažljivi monitoring virusoloških i imunskih pokazatelja uspešnosti lečenja odnosno napredovanja bolesti. Ovo podrazumijeva određivanje broja perifernih CD4+ ćelija tri puta godišnje,uz standardne biohemijske i hematološke analize.Lečenje AIDS-a je dugotrajno i veoma skupo. Moramo istaći da se od AIDS-a ne može izlečiti, nego se terapijom samo produžuje život osobi koja je HIV pozitivna ili obolela od AIDS-a. 80-90% obolelih od AIDS-a umire u toku 3-5 godina, iako lekovi mogu da produže život i do nekoliko godina.

Kako se zaštititi?

Kako biste umanjili rizik da se zarazite HIV virusom, obavezno koristite kondome prilikom seksualnog odnosa, ne menjate često seksualne partnere, ukoliko želite da se tetovirate ili stavite pirsing, pažljivo odaberite mesto gde ćete to uraditi jer je važno da oprema bude sterilna.

Dijagnostika

U Biomedica laboratorijama postoji širok izbor testova za dijagnostiku HIV infekcije.

Utvrđivanje prisustva specifičnih antitela na HIV (ELISA, CMIA, Western blot) ili njegovih proteina odnosno genetskih komponenti (PCR) pomoglo je da se, od prvobitne faze ukazivanja na prisustvo infekcije, danas dođe i do ranog postavljanja dijagnoze, a kvantativnim ili kvalitativnim određivanjem RNK genoma HIV virusa omogućuje se i prognoza bolesti uslovljena primenom terapije.

Kako se tumače rezultati testa na HIV?

HIV negativan ili nereaktivan rezultat testa znaci odsustvo antitela na HIV u vreme testiranja.

Negativan rezultat znači da ili niste inficirani HIV-om ili ste inficirani a testirali ste se u periodu prozora (Window period). To je period koji je organizmu potreban da proizvede testom merljivu kolicinu antitela. Za HIV ovaj period najčešće traje 6 do 12 nedelja; u retkim situacijama ovo vreme moze biti duže. (U toku ovog perioda standardni testovi mogu pokazati lažno negativan rezultat zbog čega se preporučuje da test uradite minimum 6 nedelja nakon rizičnog kontakta a da ga zatim, radi potpune sigurnosti ponovite za 6 meseci).

HIV pozitivan, sero pozitivan ili reaktivan znači da ste inficirani HIV-om.

Ako je prvi test (CMIA ili ELISA) pozitivan (pokazuje prisustvo HIV-a), potrebno je ponoviti testiranje. Ako je i drugi put rezultat pozitivan, primenjuje se druga vrsta testa (Western blot) da bi se rezultat potvrdio. Dva uzastopno pozitivna ELISA ili CMIA testa potvrđena Western blot testom oznacavaju "pozitivan" rezultat. To nedvosmisleno znači da je osoba zaražena HIV-om.

Kvantitativni HIV RNK test se primenjuje da bi se pratila efikasnost terapije jer jedino ovim testom se može utvrditi smanjenje broja virusnih čestica u krvi. Preporuka je da se ovi testovi tokom lečenja uvek rade u istoj laboratoriji tj. na istim instrumentima i pomoću istih reagenasa. Razlike u kvantitativnom rezultatu prilikom korišćenja različitih sistema za rad nikada nisu velike ali kod monitoringa terapije mogu biti bitne kad se porede rezultati i izvode zaključci o uspešnosti delovanja terapije.

Kvalitativni HIV RNK test se primenjuje kod ranog otkrivanja infekcije zato što može da utvrdi veoma mali broj virusnih čestica u krvi, što je tipično za sami početak razvoja infekcije. Pred toga ovaj test se koristi nakon završene terapije da bi se pravovremeno utvrdila ponovna pojava razmnožavanja virusa u organizmu.