Kortizol – Analiza za procenu funkcije nadbubrežnih žlezda i hormonskog balansa

Šta je kortizol?
Kortizol je hormon koji luče nadbubrežne žlezde i igra ključnu ulogu u regulaciji metabolizma, imuniteta, krvnog pritiska i reakcije na stres. Ovaj hormon se često naziva "hormon stresa" jer se njegova proizvodnja povećava u stresnim situacijama. Kortizol ima dnevni ritam lučenja – najviši je ujutru, a najniži uveče.

Zašto se radi analiza kortizola?
Analiza kortizola koristi se za:

Procenu funkcije nadbubrežnih žlezda.

Dijagnostikovanje poremećaja kao što su:

Cushingov sindrom (povišen kortizol).

Addisonova bolest (snižen kortizol).

Praćenje efekata terapije kod endokrinih poremećaja.

Proveru uzroka simptoma poput umora, slabosti, povišenog krvnog pritiska ili neobjašnjivog debljanja.

Kako se obavlja analiza?
Kortizol se može meriti u krvi, urinu ili pljuvački:

Kortizol u krvi: Obično se meri ujutru (oko 8 sati) kada je nivo najviši i/ili uveče (oko 16 sati) kako bi se procenio dnevni ritam.

Kortizol u urinu: Meri se 24-časovnim skupljanjem urina za procenu ukupnog lučenja hormona tokom dana.

Priprema za analizu

Izbegavati stres i intenzivne fizičke aktivnosti dan pre analize.

Obavestiti lekara o svim lekovima koje koristite, jer neki lekovi (kortikosteroidi, oralni kontraceptivi) mogu uticati na rezultate.

Prilikom merenja kortizola u krvi, uzorak se obično uzima u određeno vreme (ujutru i/ili uveče).

Šta znače rezultati?

Povišen kortizol: Može ukazivati na Cushingov sindrom, hronični stres, debljinu ili tumore nadbubrežnih žlezda ili hipofize.

Snižen kortizol: Može biti znak Addisonove bolesti, insuficijencije nadbubrežnih žlezda, hipopituitarizma ili dugotrajne terapije kortikosteroidima.

Faktori koji utiču na rezultate
Na nivo kortizola mogu uticati:

Stres, ishrana i fizička aktivnost.

Promene u dnevnom ritmu (npr. noćni rad).

Određeni lekovi, poput kortikosteroida i hormonskih terapija.

Važnost analize kortizola
Analiza kortizola je ključna za dijagnostikovanje poremećaja nadbubrežnih žlezda i razumevanje osnovnih uzroka simptoma poput hroničnog umora, promena telesne mase i problema sa krvnim pritiskom. U kombinaciji sa drugim testovima, omogućava preciznu procenu hormonskog statusa.

Zaključak
Ako imate simptome poput ekstremnog umora, povišenog krvnog pritiska, promene u telesnoj težini ili hroničnog stresa, analiza kortizola može pomoći u otkrivanju osnovnog uzroka. Rano otkrivanje hormonskih poremećaja omogućava efikasno lečenje i bolji kvalitet života.